Dut pekmezi, tarih boyunca şifa kaynağı olarak tüketilmiş bir besindir. Özellikle mide sorunlarında tavsiye edilir. Geçmişte insanların reçel, bal ve baklava yerine tükettiği bir üründür. Dut ağaçları bu nedenle oldukça kıymetli görülmüştür. Ağacın dibine düşen dutlar bile kuruduğunda, elenerek küplere basılmıştır. Bu, kış döneminde çerez olarak tüketilmiştir. Bunu badem ve cevizle tüketmek ayrı bir keyif olmuştur. Ülkemizin hemen her bölgesinde dut pekmezi yapılmakta ve tüketilmektedir. Yöresel olarak değişik usullerde yapılsa da, genellikle aynı işlemlerden geçirilen dut, şifalı bir hale gelmektedir.

Dut pekmezinin yapımı için, öncelikle dut ağacından dutlar toplanmalıdır. Dut toplama ayrı bir sanattır diyebiliriz. Biri dut ağacına çıkacak ve ağacı sallayacaktır. Altında 2-3 kişi bir çarşaf açarak, dökülen dutlar zedelenmeden çarşafa dökülecektir. Bu dutlar, pekmez yapımında kullanılmak üzere bir kovana alınacaktır. Kazanlarda odun ateşinde pişirilen dutlar oldukça zahmetli bir işlemden geçirilir. Yörelerde bu işlem kalabalık bir grupla yapılır, ancak yapılan işten büyük bir keyif alınır. Köylerimizde dut pekmezi yapımında bulunmanızı tavsiye ederiz. Bazı yörelerde kuru dutla yapılan pekmez, bazı yerlerde taze dutla yapılır. Ancak dutların biraz tatlı olması gerekir. Şeker oranı düşük olursa, pekmez yapımına pek uygun olmaz ve daha az ürün alınır.

Dut pekmezini evde yapmak için, 1 ölçü taze dut ile 1 ölçü su kullanacaksınız. Dutun suyunun rahatça süzülmesi için bir düzenek hazırlayın. Temiz bir torbayı bir kasnağa geçirin. Bunu iki tane sopayla destekleyerek, sepet gibi bir yükseliğin üzerine koyun. Bu şekilde dut daha rahatça süzülecektir.

Dutları ve suyu bir tencerenin içine alarak, kaynatmaya başlayın. Kaynama sırasında üzerinde oluşan kefleri delikli kepçeyle almalısınız. Kaynama işlemine, dutun çiğ tadı gidinceye kadar ve rengi iyice kızarıncaya kadar devam edin. Bu yaklaşık 45 dakika sürer. Arada dutların tadına bakabilirsiniz. Dutların içindeki şekeri suya vermesi ve iyice tatsız hale gelmesi gerekmektedir. Fakat dutlar suyun içinde dağılmamalıdır. Bu yüzden ağır ateşte pişirilmeli ve çok karıştırılmamalıdır. Hem suyunun fazla bulanık olmaması gerekir.

Dut kaynama işlemi bitince, süzgeçten suyu süzülür. Süzgecin üzerine bir ağırlık koyarsanız, dutların içindeki su daha rahat süzülecektir. Suyu iyice süzülünce, bunu bir tencerenin içine alın. Yeniden ocağın üzerine aldığınız suyu kaynatmaya başlayın. Kaynadıkça üzerinde oluşan köpükleri mutlaka almalısınız. Bu şekilde 10 dakika kadar kaynayan suyu daha sonra yayvan ve geniş kaplara paylaştırın. Bu kapların derin olmaması gerekiyor. Eğer kapları daha önceden hafif ıslatarak külle ovursanız, dut pekmezinin ekşimesine engel olursunuz. Bu kapları güneş alan bir yere koyun. Güneşin fazla olması pekmezi daha hızlı olgunlaştıracak ve ekşimesine engel olacaktır. Bekledikçe suyu azalan şırayı daha büyük kapların içine alın. En son olarak tek kabın içinde pekmezi toplayın. Güneşin altında 2-3 gün kadar daha bekleterek, dut pekmezini hazır hale getirin. Bu aşamada üzerinde sarımsı ve köpüklü bir tabaka oluşur. Bu yüzden en son pekmezin bir tülbentten süzülmesi gerekiyor. Daha sonra kavanozlara koyarak, dut pekmezini tüketmek üzere saklayabilirsiniz.

Afiyet olsun.